Arabica vs robusta: wat zijn de verschillen?

Voor 2017 dronk ik (Ties) geen koffie. Geen druppel. Dat veranderde tijdens onze reis door Colombia. Je kunt niet naar Colombia reizen, zonder de befaamde koffiebonen te proberen. Sindsdien is er een wereld voor ons open gegaan. De koffiewereld is net zo complex als wijn, met als grote verschil dat de meeste mensen het verschil tussen rode en witte wijn – naast de kleur – wel kennen. Dat is met koffie wel anders. De kennis van Arabica of Robusta koffiebonen is niet zo groot.

Als je een koffieliefhebber bent, heb je vast wel eens de termen Arabica en Robusta gehoord. Maar wat is nu precies het verschil tussen deze twee bonen? In dit artikel leggen we de belangrijkste verschillen tussen Arabica en Robusta uit, van smaak tot cafeïnegehalte.

TIP ☕ – wist je dat er wereldwijd meer dan 60 koffiesoorten zijn? Er zijn er echter maar 2 geschikt zijn om te drinken.

Wat is Arabica koffie?

Vraag iemand naar de bekendste koffieboon en diegene zal waarschijnlijk Arabica noemen. Het is de meest gedronken koffiesoort ter wereld. Zo’n 60-70% van alle koffie ter wereld komt van deze soort. Arabica staat bekend om zijn zachte, verfijnde smaak, vaak met fruitige, zoete touch. Ze smaken eerder zoet of zuur dan bitter. 

Waar groeien Arabica bonen?

De Arabica boon groeit het best rondom de evenaar. Denk aan landen als Ethiopië, India, Guatemala, Costa Rica, Colombia en Brazilië. De grootste producent van Arabica-koffie ter wereld. Dit is vanwege het gunstige klimaat. De plant gedijt het best bij dagtemperaturen tussen de 25°C en 30°C. ’s Nachts heeft hij juist kou nodig, wat verklaart waarom hij alleen voorkomt op grote hoogtes, rond de 1500 meter.

Een arabica boon is dus een beetje een diva. Ze zijn gevoeliger voor ziektes, vereisen meer zorg en groeien langzamer dan Robusta. Dit maakt de productie duurder – en de bonen exclusiever. Dit draagt weer bij aan de scores die worden gegeven aan bonen door de Specialty Coffee Association (SCA).

Wat is Robusta koffie?

Robusta is de tweede meest populaire koffieboon ter wereld en staat bekend om zijn krachtige, volle smaak. In tegenstelling tot Arabica, die zachtere en fruitigere tonen heeft, heeft Robusta een robuust (hence the name) en aards profiel met een bittere smaak.

Grappig feitje: robusta heeft een hoger cafeïnegehalte – bijna het dubbele van Arabica.

Dat komt omdat de robusta plan lager groeit (rond de 1000 meter) en zicht dus meer moet beschermen tegen parasieten. Dit doet de plant door meer cafeïne aan te maken. Vandaar de naam “Robusta”.

Waar groeien Robusta bonen?

Robusta bonen groeien vooral in lagere gebieden met een warm en vochtig klimaat tot zo’n 1000 meter hoogte. Landen zoals Vietnam, Brazilië, Indonesië, Oeganda en India zijn de grootste producenten. In tegenstelling tot Arabica is Robusta minder veeleisend: hij kan goed tegen hoge temperaturen en is resistent tegen ziekten en plagen. Hierdoor is de teelt goedkoper en de opbrengst vaak hoger.

Wat is het verschil tussen Arabica en Robusta?

Het belangrijkste verschil tussen Arabica en Robusta koffiebonen is de plek waar ze groeien en het cafeïnegehalte. Er zijn echter nog meer verschillen. En vaak kun je de verschillen makkelijk spotten.

Uiterlijke kenmerken van de bonen:

• Arabica bonen zijn ovaalvormig met een golvende groeve in het midden. Ze zijn vaak groter en lichter van kleur dan Robusta.
• Robusta bonen zijn ronder en kleiner, met een rechte groeve in het midden. Ze hebben meestal een donkerdere kleur.

Hoe beïnvloedt dit de branding en smaak?

De vorm en dichtheid van de boon bepalen hoe de boon brandt en dus uiteindelijk smaakt:

Arabica bonen hebben een lagere dichtheid, wat betekent dat ze minder hitte nodig hebben bij het branden. Hierdoor blijven de complexe fruitige en bloemige aroma’s behouden. Robusta bonen zijn harder en dichter, waardoor ze meer hitte kunnen verdragen. Dit resulteert in een sterkere, bittere smaak met tonen van cacao en noten.

Omdat Robusta meer cafeïne bevat, wordt hij vaak gebruikt in espresso’s en blends om een krachtigere smaak en stevige crema te krijgen. Arabica daarentegen wordt gewaardeerd om zijn subtiele en verfijnde smaak.

Welke boon is beter?

Ondanks dat ze minder cafeïne bevatten dan Robusta, worden Arabica-bonen vaak hoger ingeschat als het gaat om smaak. Dat betekent niet dat de boon beter is. De koffie van een arabica boon heeft wel meer smaak, waardoor veel specialty koffie met arabica bonen worden gemaakt,

Smaakverschil Arabica en Robusta

Zoals gezegd bestaat de koffiemarkt bestaat voor 70% uit Arabica en 30% uit Robusta. Maar wat is het verschil in smaak? En herken je dit?

Arabica: zoet en fris

Arabica zit bomvol aroma’s, met fruitige en bloemige smaken. Ze neigen meer naar zoet of zuur dan naar bitter. Denk aan karamel met een vleugje limoen. Veel koffieliefhebbers zweren bij 100% Arabica, en eerlijk is eerlijk: het is een verfijnde boon. Maar niet alle Arabica smaakt hetzelfde! De bodem waarop de plant groeit, heeft enorme invloed op de smaak. Een Braziliaanse Arabica heeft bijvoorbeeld compleet andere tonen dan een Ethiopische.

Robusta: bitter en krachtig

Zoals de naam al doet vermoeden, heeft Robusta een stevige, krachtige smaak. Deze bonen hebben een ronde en intense smaakbeleving, meer graan- en houtachtig. Ze zijn over het algemeen meer bitter dan zuur – en dat proef je. Een koffie van 100% Robusta? Dat is vrij zeldzaam (lees: te bitter voor de meeste stervelingen). Daarom wordt Robusta vaak gemengd in melanges.

Specialty Coffee Association (SCA) score

De Specialty Coffee Association (SCA) beoordeelt koffiebonen op een schaal van 0 tot 100. Dit gebeurt via een cupping-proces, waarbij experts de bonen proeven en scoren op basis van verschillende criteria. Koffie moet minimaal 80 punten halen om als ‘specialty coffee’ te worden beschouwd.

Echter, de SCA heeft recentelijk een andere methode geïntroduceerd, bekend als de Coffee Value Assessment (CVA), die verder gaat dan alleen een numerieke score. De CVA is een modern en uitgebreid raamwerk dat de traditionele cuppingsystemen vervangt. Het richt zich op een breder scala aan factoren, waaronder:

• Sensorische kenmerken: Smaak, aroma en mondgevoel.
• Consistentie: Uniformiteit van de koffie-ervaring over verschillende batches.
• Duurzaamheid: Milieu-impact en ethische productiepraktijken.
• Impact op mensen: Effect op de gemeenschappen die de koffie produceren en consumeren.